Oʻzbekistonda har beshinchi koʻchmas mulk sotuv bitimi ipoteka orqali rasmiylashtirilmoqda – Markaziy bank
Markaziy bank hisobotiga koʻra, Oʻzbekiston koʻchmas mulk bozorida yuqori faollik saqlanib qolmoqda.
Ushbu oʻsish ipoteka kreditlari hajmining ortishi, aholining daromadlari oʻsishi hamda uy-joy qurilishiga yoʻnaltirilayotgan investitsiyalarning koʻpayishi bilan bogʻliq.
Masalan, yilning birinchi yarmida 148 mingta koʻchmas mulk oldi-sotdi bitimi tuzilgan boʻlib, ularning 21,3 foizi ipoteka asosida amalga oshirilgan.
Oʻzbekistonning koʻchmas mulk bozorida yil boshidan buyon yuqori faollik saqlanib qolmoqda. Bu haqda Markaziy bankning 2025 yilning ikkinchi choragi yakunlariga bagʻishlangan koʻchmas mulk bozori boʻyicha hisobotida aytiladi.
Aprel–iyun oylarida koʻchmas mulk boʻyicha tuzilgan bitimlar soni oʻtgan yilning shu davriga nisbatan 9,9 foizga oshib, 88,1 ming donani tashkil etdi. Yilning birinchi yarmi yakunlariga koʻra esa jami 177,5 mingta bitim qayd etilgan.
Shu davrda toʻgʻridan-toʻgʻri koʻchmas mulk oldi-sotdisiga oid shartnomalar soni 148,4 mingga yetib, bu koʻrsatkich 2024 yilning birinchi yarmiga nisbatan 12,1 foizga oshgan. Markaziy bank ushbu oʻsishni ipoteka kreditlari hajmining koʻpayishi, aholining daromadlari oʻsishi va uy-joy qurilishiga qaratilgan investitsiyalarning ortishi bilan izohlagan.
Ikkinchi chorakda ipoteka kreditlari berish hajmi 36 foizga oʻsib, 9,43 trillion soʻmni tashkil etdi. Ipoteka kreditlari tarkibida birlamchi uy-joy bozoriga ajratilgan mablagʻlar ulushi ortib bormoqda — aprel–iyun oylarida ipoteka portfelining 74 foizi aynan birlamchi bozordagi xaridlarga toʻgʻri kelgan (2024 yilda bu koʻrsatkich 57 foiz edi).
2025 yilning birinchi yarmi yakunlariga koʻra, har beshinchi koʻchmas mulk bitimi ipoteka asosida amalga oshirilgan — jami bitimlarning 21,3 foizi. Bu oʻtgan yilga nisbatan 1,4 foizga koʻp.
Birlamchi uy-joy bozoridagi faollik tez surʼatlarda olib borilayotgan qurilish ishlari va uy-joy qurilishiga investitsiyalar hajmi ortishi hisobiga qoʻllab-quvvatlanmoqda. Yanvar–iyun oylarida qurilish hajmining real oʻsishi 10,7 foizni tashkil etdi, uy-joy sektoriga investitsiyalar ulushi esa 4,7 foizdan 7,9 foizgacha oshdi.
Shuningdek, quruvchilar aholi orasida uy-joy xaridining qulay mexanizmlariga boʻlgan katta qiziqishni inobatga olib, "toʻlovning moslashuvchan shartlarini" taklif etmoqda. Bu birlamchi uy-joy bozorining kengayishiga turtki boʻlmoqda.
Birlamchi uy-joy bozoridagi faollik keng koʻlamdagi qurilish ishlari va bu sohaga yoʻnaltirilayotgan investitsiyalar hisobiga qoʻllab-quvvatlanmoqda. Yanvar–iyun oylarida qurilish hajmining real oʻsishi 10,7 foizni tashkil etgan boʻlsa, uy-joy sektoriga yoʻnaltirilgan investitsiyalar ulushi 4,7 foizdan 7,9 foizgacha oshgan.
Shuningdek, quruvchilar aholi orasida uy-joy xaridiga boʻlgan qiziqishning ortib borayotganini inobatga olgan holda, “toʻlovning moslashuvchan shartlari”ni taklif qilmoqda. Bu esa birlamchi bozorni yanada kengaytirishga xizmat qilmoqda.
