Кредит олишдан аввал нималарга эътибор бериш керак?
Кредит молиявий имкониятларни кенгайтириш, кутилмаган эҳтиёжларни қоплаш ва бизнес ривожи учун муҳим восита ҳисобланади. Бироқ, уни олишдан аввал айрим жиҳатларга эътибор бериш зарур.
Кредит — бу молия ташкилотлари томонидан маълум миқдордаги маблағни вақтинча фойдаланиш учун қарзга бериш жараёни. Кредит олувчи белгиланган муддатда асосан асосий қарзни ва унга қўшимча равишда фоиз тўлаши зарур. Кредитлар турли мақсадлар , масалан, уй-жой сотиб олиш, автомобиль хариди, бизнесни ривожлантириш ёки шахсий эҳтиёжларни қоплаш учун ишлатилади.
Кредит олишнинг қандай афзалликлари мавжуд?
Кредит олишнинг бир нечта афзалликлари бор, улардан энг муҳими — молиявий имкониятларни кенгайтиришдир. Кредит орқали киши катта харажатларни амалга ошириши ёки кутилмаган молиявий эҳтиёжларни қоплаши мумкин. Бундан ташқари, банклар ва молия ташкилотлари турли фоиз ставкалари ва тўлов муддатлари билан кредитларни тақдим этади, бу эса шартларни танлашда кенг имкониятлар яратади. Тўғри кредит шартларини танлаш орқали молиявий имкониятларни максимал даражада ошириш мумкин.
Кредитлар, шунингдек, бизнесни ривожлантириш учун муҳим восита ҳисобланади. Янги бизнес лойиҳаларини бошлаш ёки мавжуд фаолиятни кенгайтириш учун керакли молиявий ресурсларни тақдим этади. Бу нафақат янги иш ўринлари яратишга, балки иқтисодий ўсишни таъминлашга ҳам ёрдам беради. Шунингдек, кредитлар янги бозорлар очиш ва янги хизматлар ёки маҳсулотлар таклиф қилиш имконини яратади.
Фавқулодда вазиятларда кредитлар тезкор молиявий ёрдам манбаи бўлиши мумкин. Масалан, тиббий харажатлар ёки автоҳалокатлар каби кутилмаган ҳолатлар юзага келганда, керакли маблағни тезда олиш орқали молиявий барқарорликни сақлаш мумкин. Кредитнинг бу хусусияти кутилмаган ҳолатлар туфайли юзага келадиган стрессни камайтиради ва тезкор қарорлар қабул қилиш имконини яратади.
Кредит олишда эътибор қаратиш керак бўлган муҳим жиҳатлар
Фоиз ставкаси. Кредитнинг умумий харажатларини аниқлашда фоиз ставкаси энг муҳим омил ҳисобланади. Паст фоиз ставкаларини танлаш орқали қарзни қайтариш жараёнида молиявий босимни камайтириш мумкин. Фоиз ставкаси қанча баланд бўлса, кредитни қайтариш учун тўланадиган сумма шунча кўпаяди. Шунинг учун фоиз ставкаларини таққослаб, энг мақбули танланиши керак.
Тўлов муддати. Кредитни қанча муддатга олишни аниқлаб олиш зарур. Узоқ муддатли кредитлар тўловларни камайтирса-да, лекин уларнинг умумий қиймати (фоизлар) юқори бўлади. Қисқа муддатли кредитлар эса тезроқ тўланади, аммо ойма-ой тўловлар юқори бўлади.
Қўшимча харажатлар ва жарималар. Кредитни муддатидан олдин тўлаш ёки кечикиш ҳолатлари учун банклар ёки молия ташкилотлари томонидан белгиланган жарималар ва қўшимча харажатларни ўрганиш лозим. Баъзан кредитни қайтаришда қўшимча тўловлар ёки хизмат ҳақлари ушлаб қолинади, бу эса умумий харажатларни оширади.
Кредит шартномаси. Кредит олишдан олдин шартномани диққат билан ўқиб чиқиш зарур. Шартномадаги барча бандлар ва қоидалар ҳақида тўлиқ тушунчага эга бўлиш керак. Шартномада белгиланган шартлар, фоиз ставкаси, тўлов муддатлари, қарзни қайтариш қоидалари ва бошқа муҳим маълумотлар, қарз олувчи учун жуда муҳим ҳисобланади.
Кредит тарихи. Ёмон кредит тарихи ёки кредит рейтинги келажакда кредит олиш имкониятларини чеклайди. Кредит олишдан олдин ҳар бир фуқаро кредит тарихини текшириш ва уни яхшилашни ўйлаб кўриш мақсадга мувофиқ.
Молиявий юкни назорат қилиш. Керагидан ортиқ маблағ олиш, молиявий юк остида қолдириши мумкин. Бу эса қарзни қайтариш жараёнида қийинчиликлар яратади ва молиявий барқарорликка зарар етказади.
