Bitcoin нархи қандай белгиланади?
Bitcoin чекланган таклифи ва талаб асосида нархи шаклланадиган “рақамли олтин” ҳисобланади. 2025 йил 26 август ҳолатига кўра, 19,91 миллион BTC муомалада бўлиб, ҳар тўрт йилда содир бўладиган ҳалвинг жараёнлари унинг қийматини узоқ муддатда сақлаб қолишга хизмат қилади.
Bitcoin’нинг умумий захираси 21 миллион тангага чекланган. 2025 йил 26 август ҳолатига кўра, ҳозирда 19,91 миллион bitcoin муомалада бўлиб турибди. Хўш, ўзи Bitcoin нархи қандай белгиланади?
Bitcoin кўпинча “рақамли олтин” деб аталади. Чунки у олтин сингари камёблик принтсипи асосида қурилган. Чекланган миқдор талабни оширади ва бу эса нархга таъсир қилади.
Инвестиция дунёсида Bitcoin мустақил актив синфи сифатида қаралади. Масалан, кўчмас мулк, қишлоқ хўжалиги ер майдонлари, олтин, кумуш ва бошқа товарлар ҳам альтернатив активларга киради.
Bitcoin ҳеч қандай жисмоний мулкни ифодаламаслиги ёки даромад, фойда ёки пул оқимини яратмаслиги сабабли, унинг нархи фақат талаб ва таклиф билан белгиланади.
Инвестор кайфияти, иқтисодий шароитлар ва жамоатчилик фикри талабни шакллантиради. Сўнгги йилларда Bitcoin институтлар томонидан тобора кўпроқ қабул қилиниши туфайли актив сифатида мустаҳкамланиб бормоқда.
2024 йилда Fidelity Digital Assets ўтказган тадқиқотга кўра, институционал инвесторларнинг 67 фоизи Bitcoin каби рақамли активларга портфелларда жой борлигини кўришган.
Bitcoin’ни янада долзарб қилаётган нарса шундаки, MicroStrategy, BlackRock ва ҳатто суверен жамғармалар уни сотиб олиб, ушлаб турибди. Трамп АҚШ президентлигига қайтганидан сўнг эса мамлакатда криптовалюта захираси яратилишини эълон қилди.
Bitcoin ҳали қисқа тарихга эга бўлгани учун уни инфляцияга қарши кафолатли восита деб бўлмайди. Бироқ у анъанавий бозорлар пасайганда ҳимоя хусусиятига эга актив сифатида ўзини кўрсатмоқда.
2023 йил май ойида S&P Global чиқарган “Крипто бозорлар макроиқтисодий омиллар билан боғлиқми?” номли ҳисоботида крипто нархларига таъсир этувчи асосий омиллар сифатида бозор ишончи, қабул қилиниши, технологик ривожланишлар ва ликвидлик шароитлари қайд этилган.
Bitcoin’нинг илк нархи
Биринчи марта Bitcoin нархи 2009 йил охирида қайд этилган. Ўша пайтда BitcoinTalk форумидаги фойдаланувчилар 5,050 BTC’ни $5.02 эвазига PayPal орқали алмашган. Бу бир BTC’ни тахминан $0.00099 қийматида белгилаган, яъни 1 центдан ҳам арзон.
Bitcoin билан боғлиқ биринчи тижорий транзаксия эса 2010 йил 22 май куни содир бўлган. Флорида штатидаги дастурчи икки дона Papa John’s пиццасини (тахминан $41) 10,000 BTC эвазига сотиб олган. Бу кун ҳозирда Bitcoin Pizza Day сифатида нишонланади.
2025 йил 26 август ҳолатига кўра, ўша машҳур пиццанинг қиймати $1,100,892,385 га тенг.
Мавзуга доир: Bitcoin ҳалвинглари нима ва у нега инвесторлар учун муҳим?
Bitcoin ҳалвинглари
Bitcoin ҳалвинг — ҳар тўрт йилда бир марта содир бўладиган воқеа бўлиб, у майнерларга мукофот сифатида бериладиган янги Bitcoin миқдорини ярмига қисқартиради. Бу жараён Bitcoin протоколига инфляцияни назорат қилиш ва умумий таклифни чеклаш мақсадида киритилган. Ҳалвинг натижасида Bitcoin қазиб олиш қийинлашади ва мавжуд тангаларнинг таъминоти чекланган бўлиши таъминланади, бу эса узоқ муддатли қийматни сақлаб қолишга ёрдам беради.
Ҳозирда Bitcoin майнерлари ҳар бир янги блок учун 3.125 BTC (тахминан $344,029) мукофот олишади. Аммо бу мукофот ҳар тўрт йилда бир марта ярмига қисқаради. Шу билан бирга, крипто-майнинг катта ҳажмдаги компьютер қувватини талаб қилади.
Ҳалвингларда мукофотлар қанчагача туширилган?
Bitcoin ҳалвинглари олдиндан белгиланган бўлиб, ҳар тўрт йилда бир марта содир бўлади. Бугунгача қуйидаги ҳалвинглар амалга оширилган:
2012 йил 28 ноябрь – мукофот 25 BTC’га туширилди.
2016 йил 9 июль – мукофот 12.5 BTC’га туширилди.
2020 йил 11 май – мукофот 6.25 BTC’га туширилди.
2024 йил 19 апрель – мукофот 3.125 BTC’га туширилди.
2028 йилда кутилмоқда – мукофот 1.5625 BTC’га туширилади.
